ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ (μέρος 16ο) - Τεκτονισμός (ο Τεκτονισμός στην Ελλάδα)

Ο ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η ιστορία του ελληνικού Ελευθεροτεκτονισμού εκτείνεται πολύ πιο πέρα από τα όρια της Ελλάδας των νεότερων χρόνων. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, οι τεκτονικές ιδέες είχαν επηρεάσει πολλούς επιφανείς Έλληνες, πριν ακόμη από την Επανάσταση του 1821, οι οποίοι ζούσαν στην Ευρώπη, αλλά και στα Βαλκάνια. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι πίσω από πολλά απελευθερωτικά κινήματα της τότε εποχής βρίσκονταν Έλληνες Τέκτονες που είχαν μυηθεί σε στοές του εξωτερικού.


Η πρώτη εγκατάσταση τεκτονικής στοάς επί ελληνικού εδάφους έγινε στην Κέρκυρα, γύρω στο 1740, που βρισκόταν τότε υπό ενετική κατοχή. Το όνομα της στοάς ήταν Beneficenza και συνεδρίαζε στα Ιταλικά ως παρακλάδι της στοάς της Βερόνας. Την ίδια εποχή (1744) ιδρύεται τεκτονική στοά στην Κωνσταντινούπολη, όπως αναφέρεται από τον Καίσαρα Δαπόντε, ο οποίος αποκαλεί τους Τέκτονες Κονιάτες και καταγράφει και τα ονόματα των μελών της. Για τη στοά αυτήν, που δεν έχει διασωθεί το όνομα της, γίνεται μνεία στον υπ' αριθμόν 254 κώδικα της μονής Ξηροποτάμου στο Άγιο Όρος, όπου μάλιστα υπάρχει και περίληψη του τυπικού του πρώτου βαθμού των Τεκτόνων της εποχής εκείνης.

Ο Αλ. ΜαυροκορδάτοςΟ Ρήγας Φεραίος

Το 1784 ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ηγεμόνας της Βλαχίας, που είχε μυηθεί προηγουμένως στην Αυστρία, ιδρύει τεκτονική στοά στην Οδησσό με σκοπό την απελευθέρωση των υπόδουλων λαών της Βαλκανικής από τους Τούρκους. Έλληνες επίσης ιδρύουν στην Βιέννη το 1797 τη Στοά των Καλών Εξαδέλφων με πρωτοστατούντα τον Αντώνη Κυριαζή, γνωστό και ως Ρήγα Φεραίο ή Βελιστινλή. Τις κινήσεις αυτές ακολουθούν κι άλλοι Έλληνες και έτσι την περίοδο εκείνη ιδρύονται στοές στο Βελιγράδι, στην Αθήνα, στη Σόφια και σε άλλες μεγάλες πόλεις, με κύριο σκοπό την απελευθέρωση των Χριστιανών από τους Τούρκους. Οι περισσότερες όμως από αυτές σβήνουν εύκολα από την αντίδραση τόσο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όσο και της συμμάχου της τότε Αυστρίας.

Στην Κέρκυρα όμως η τεκτονική κίνηση όχι μόνο δεν έσβηνε, παρά τα μεγάλα προβλήματα, αλλά αντίθετα αναπτύχθηκε και αποτέλεσε το φυτώριο απ' όπου μεταφυτεύτηκε στη συνέχεια ο Ελευροτεκτονισμός στην Ελλάδα. Έτσι, στις αρχές του 1800 στην Κέρκυρα λειτουργούν δύο πλέον στοές, η ιταλόφωνη Beneficenza (Αγαθοεργία) και η γαλλόφωνη Philogenie, που ιδρύθηκε το 1807 από τη Μεγάλη Στοά της Γαλλίας και το 1809 μετονομάστηκε σε Saint Napoleon, ενώ το 1810 ιδρύεται και πάλι από τη Μεγάλη Στοά της Γαλλίας η Στοά Ένωσις στη Λευκάδα, στην οποία λίγα χρόνια μετά μυείται ένας από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρίας, ο Εμμανουήλ Ξάνθος. Ένα χρόνο αργότερα, το 1810, ο Διονύσιος Ρώμας ιδρύει την πρώτη ελληνική τεκτονική αρχή με τίτλο Γαληνοτάτη Ανατολή της Ελλάδος κατ' Ανατολής Κερκύρας 1811, με πρώτο Διδάσκαλο το Δούκα του Σάσεξ, ο οποίος δύο χρόνια αργότερα ανακηρύχτηκε Μέγας Διδάσκαλος της Ηνωμένης Στοάς της Αγγλίας.

Ο Ι. Καποδίστριας

Την ίδια περίοδο ιδρύεται στη Μόσχα η εταιρία Φοίνιξ για την οποία ο Π. Αλευράς, που μυήθηκε σ' αυτήν, γράφει στην εφημερίδα Μέλλον των Αθηνών (13.6.1867) τα εξής : "Κατά την μύησίν μου εμάνθανον ότι η εταιρία αυτή είναι κλάδος τεκτονικός και ότι υπάρχει εν Αθήναις ετέρα παραφυάς του εργαζομένη υπό το όνομα της Εταιρίας Φιλομούσων. Του Φοίνικος αρχηγός είναι ο Ι. Καποδίστριας. Εις τούτον όλοι οι Μασόνοι καταθέτουν 12 φιορίνια ίνα δια του Φοίνικος χρησιμεύσουν προς εκπαίδευσιν νέων".

Ο Παπαρηγόπουλος μάλιστα, στην Ιστορία του (τόμος 5ος), αναφέρει ότι ο Καποδίστριας, πριν έρθει ακόμη στην Ελλάδα, εργάστηκε ώστε πολλοί εξέχοντες ξένοι και υπουργοί και ηγεμόνες, και αυτός ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος, έγιναν μέλη της εταιρίας όπου προήδρευε, η οποία είχε σκοπό τη διατήρηση των αρχαιοτήτων στην Ελλάδα, την ίδρυση μουσείου, βιβλιοθήκης και σχολείων.

Είναι φανερό πως όλη αυτή η κινητικότητα με τις διάφορες μυστικές εταιρίες, που σκοπό είχε, μεταξύ των άλλων, την εξυπηρέτηση του εθνικού ζητήματος, υπήρξε έργο καθαρά τεκτονικό. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, ιδρυτές των εταιριών αυτών ήταν Έλληνες Τέκτονες, οι οποίοι αφού έθεσαν τις βάσεις, στη συνέχεια επέκτειναν τη δράση τους και έξω από τα τεκτονικά εργαστήρια χάρη του εθνικού απελευθερωτικού αγώνα.



Οι εξελίξεις όμως όσον αφορά την ανάπτυξη του Τεκτονισμού στην Ελλάδα το α' μισό του 19ου αι. είναι ραγδαίες. Μετά την πτώση του Ναπολέοντα οι Γάλλοι εγκαταλείπουν τα Επτάνησα (1815) και στη θέση τους έρχονται οι Άγγλοι. Στην Κέρκυρα τώρα εργάζονται τρεις στοές : η Ειρήνη, η Αγαθοεργία-Φιλογένεια και ο Πυθαγόρας, ενώσ τη Ζάκυνθο ιδρύεται μια ακόμη στοά με τον τίτλο Αναγεννηθείς Φοίνιξ. Στη στοά αυτή μυήθηκε μεταξύ άλλων και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, που καταδιωκόμενος από τους Τούρκους είχε καταφύγει στα Επτάνησα, όπου μάλιστα έφτασε μέχρι το βαθμό του Ταγματάρχη στον υπό αγγλική προστασία ελληνικό στρατό που είχε τότε συσταθεί στα Ιόνια Νησιά.

Η επανάσταση εναντίον των Τούρκων που προετοιμαζόταν εκείνα τα χρόνια έβρισκε καταφύγιο στις τεκτονικές στοές όπου κάτω από το νόμο της σιγής ήταν δυνατό να οργανωθεί ο απελευθερωτικός αγώνας χωρίς τον κίνδυνο να προδοθεί. Για τον λόγο αυτόν ογδόντα περίπου Τέκτονες έμποροι αποφασίζουν και ιδρύουν στις 21 Δεκεμβρίου 1819 μια στοά στη σμύρνη κάτω από την αθώα ονομασία Εμπορική Ιωνική Λέσχη.

 Στοά ο Αστήρ της Ανατολής Νο 880

Στα χρόνια μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους ο ελληνικός Τεκτονισμός γνωρίζει πολλές αλλαγές. Το 1860 ιδρύεται στη Ζάκυνθο η Στοά Αστήρ, το 1862 ο Αστήρ της Ανατολής 5862, το 1863 εκτυπώνονται και κυκλοφορούν για πρώτη φορά στα Ελληνικά τα τυπικά των τριών πρώτων συμβολικών βαθμών της Στοάς Φοίνιξ της Κέρκυρας (που είχε συσταθεί το 1843), ενώ την ίδια χρονιά ιδρύεται από τη Μεγάλη Ανατολή της Ιταλίας η πρώτη στοά στην Αθήνα με το διακριτικό όνομα Πανελλήνιον και αμέσως μετά η Στοά Αρχιμήδης στην Πάτρα, ο Ποσειδών στον Πειραιά, οι Παίδες Λεωνίδου στη Σύρο, η Πρόνοια στο Άργος, ο Σκουφάς στη Χαλκίδα και η Ανεξαρτησία στη Λαμία.

Το 1864 οι επτά αυτές στοές συνενώνονται και με έγγραφο τους προς την προϊστάμενη αρχή, τη Μεγάλη Ανατολή της Ιταλίας, ζητούν τη σύσταση ανεξάρτητης Μεγάλης Ανατολής της Ελλάδας. Οι Ιταλοί όμως αρνούνται και επιτρέπουν μόνο την ίδρυση Ελληνικού Τεκτονικού Διευθυντηρίου, υπό την αιγίδα βέβαια της Μεγάλης Ανατολής της Ιταλίας. τη διοίκηση του ελληνικού Τεκτονισμού, στο πρώτο συμβούλιο του Διευθυντηρίου που συστήνεται, αναλαμβάνουν οι υπουργοί τότε Σπήλιος Αντωνόπουλος και Δ. Μαυροκορδάτος και ο καθηγητής του πανεπιστημίου Ν. Δαμασκηνός, με αναπληρωματικό μέλος τον επίσης καθηγητή Ι. Παπαδάκη.



Το Διευθυντήριο αμέσως μετά τη σύσταση του αρχίζει να ιδρύει νέες στοές : το Ρήγα Φεραίο στη Λαμία, τον την Ποσειδωνία στον Πειραιά, στην πρόοδο στο Άργος, την Κέρκυρα στην Κέρκυρα, την Πρόμαχοι της Πατρίδος και Παίδες Μαραθωνομάχοι στην Αθήνα.

Στις 16 Φεβρουαρίου 1866 το Ελληνικό Τεκτονικό Διευθυντήριο στέλνει νέα επιστολή στη Μεγάλη Ανατολή της Ιταλίας με την οποία ζητεί πιεστικά την άδεια για την ίδρυση ανεξάρτητης τεκτονικής στοάς στην Ελλάδα. Οι Ιταλοί δεν απαντούν αμέσως και ακολουθεί μακρά αλληλογραφία, που στο τέλος όμως φέρνει το ποθητό αποτέλεσμα. Στις 7 Απριλίου 1867 η Μεγάλη Ανατολή της Ιταλίας δίνει με έγγραφό της την άδεια για τη σύσταση τη Μεγάλης Ανατολής της Ελλάδος. Ευθύς αμέσως, μετά τις εξελίξεις αυτές, το Διευθυντήριο εκλέγει προσωρινό διοικητικό συμβούλιο και προχωράει στη σύνταξη και επικύρωση του πρώτου τεκτονικού συντάγματος. Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι οι εξελίξεις αυτές και η, από καιρό επιδιωκόμενη, χειραφέτηση πλέον του ελληνικού Τεκτονισμού θα σήμαινε μια νέα πορεία για τα τεκτονικά πράγματα στην Ελλάδα, το γνωστό "μικρόβιο" της φυλής εισχώρησε και εδώ : οι Έλληνες Τέκτονες άρχισαν να μαλώνουν μεταξύ τους για τα αξιώματα και για το ποιος θα καταλάβει την έδρα του Μεγάλου Διδασκάλου.

Όταν η διαμάχη έφτασε στο απροχώρητο και προ του κινδύνου να διαλυθεί ο ελληνικός Τεκτονισμός, οι εναπομείναντες λίγοι Τέκτονες αποφάσισαν να αποταθούν με πρόσωπο τελείως ξένο προς την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην Ελλάδα. Όλοι τότε συμφώνησαν ότι ο μόνος κατάλληλος για τη θέση του Μεγάλου Διδασκάλου ήταν ο πρίγκιπας Δημήτριος Ροδοκανάκης, γόνος βασιλικής βυζαντινής οικογένειας, που ζούσε στην Αγγλία και έχαιρε μεγάλης υπόληψης εκεί. Παρά τις αρχικές του αντιρρήσεις, στη συνέχεια ο πρίγκηπας συναίνεσε και στις 22 Ιουλίου 1872 ανακηρύχτηκε από τους Έλληνες Τέκτονες Μέγας Διδάσκαλος της Μεγάλης Ανατολής της Ελλάδος (όντας ενεργό μέλος της Στοάς Άγιος Ανδρέας του Εδιμβούργου και μέλος του Ύπατου Συμβουλίου του 33ου της Σκωτίας) και επίτιμο μέλος της στοάς Πανελλήνιος της Αθήνας.



Μετά την εκλογή του, ο πρίγκιπας Ροδοκανάκης προχώρησε στην ίδρυση του Ύπατου Συμβουλίου του 33ου Ελλάδος, αλλά και σε κινήσεις που έφεραν την ειρήνη στους κόλπους του ελληνικού Τεκτονισμού και τέθηκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη του τα επόμενα χρόνια.

Η εκλογή του Συμβουλίου της Μεγάλης Ανατολής και η ίδρυση του Ύπατου Συμβουλίου ανακοινώθηκαν αμέσως από τον πρίγκιπα Ροδοκανάκη σε όλες τις Μεγάλες στοές και τα Ύπατα Συμβούλια των ξένων τεκτονικών δυνάμεων, τα οποία στη συνέχεια έδωσαν την αναγνώριση τους στον ελληνικό Τεκτονισμό. Όλοι οι αρχηγοί των ξένων τεκτονικών δυνάμεων -μεταξύ των οποίων ο πρίγκιπας της Γερμανίας Φρειδερίκος Γουλιέλμος, ο πρίγκιπας της Ολλανδίας Κάρολος, ο πρίγκιπας της Δανίας Φρειδερίκος, ο πρίγκιπας της Ουαλίας, ο βασιλιάς της Σουηδίας και Νορβηγίας Οσκάρ- έστειλαν την αναγνώριση και τις ευχές τους στον ελληνικό Ελευροτεκτονισμό και πολλές ευρωπαϊκές εφημερίδες αναφέρθηκαν με ευνοϊκά σχόλια στο γεγονός.

Παρ' όλα αυτά, το γνωστό φαινόμενο της διχόνοιας και του εγωισμού που έχει προκαλέσει τόσες καταστροφές στους Έλληνες δεν άργησε να κάνει την εμφάνιση του. Η διάσταση ξεκίνησε από την άποψη που ορισμένοι Τέκτονες προσπάθησαν να επιβάλουν ότι θα έπρεπε να συγχωνευτεί σε μία διοίκηση η Μεγάλη Ανατολή και το Ύπατο Συμβούλιο, κατά το σύστημα της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας.



Η διαφωνία που ξέσπασε πήρε μεγάλες διαστάσεις τα επόμενα χρόνια με αποτέλεσμα να διασπαστούν οι Έλληνες Τέκτονες σε τρία κέντρα εξουσίας, που το καθένα διεκδικούσε για τον εαυτό του την κανονικότητα και την τεκτονική νομιμότητα. πολλές στοές στο διάστημα αυτό έκλεισαν και πολλοί Τέκτονες διαγράφηκαν μέχρι το 1907, όταν κατάφεραν επιτέλους να ομονοήσουν και με εγκύκλιο που κυκλοφόρησε στις 12 Απριλίου 1907 να αποκατασταθεί η τάξη. Από τότε και για τα επόμενα χρόνια, ο ελληνικός Τεκτονισμός συγκροτήθηκε από δύο ανεξάρτητες μεταξύ τους τεκτονικές αρχές και λειτουργεί έτσι μέχρι και σήμερα.

Η μία από τις Αρχές αυτές είναι το Ύπατο Συμβούλιο του 33ου Ελλάδος, που διοικεί μέχρι σήμερα και κανονίζει το φιλοσοφικό λεγόμενο Τεκτονισμό, ο οποίος περιλαμβάνει τους βαθμούς 4 έως και 33. Η δεύτερη Αρχή είναι η Μεγάλη Στοά της Ελλάδος που διοικεί και κανονίζει το συμβολικό Τεκτονισμό, ο οποίος περιλαμβάνει τους τρεις πρώτους βαθμούς που καλλιεργούνται στις κατά τόπους συμβολικές στοές. Και οι δύο τεκτονικές Αρχές εδρεύουν σε ιδιόκτητο κτήριο στην Αθήνα, στην οδό Αχαρνών 17.

Από το 1863, όταν ιδρύθηκε η πρώτη στην Αθήνα Τεκτονική στοά, το Πανελλήνιον, μέχρι σήμερα, έχουν συσταθεί κατά καιρούς 120 περίπου στοές, υπό την αιγίδα της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος, από τις οποίες όμως μόνο γύρω στις 50 είναι εν ενεργεία, σχεδόν σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Η αρχαιότερη ενεργή σήμερα στοά είναι ο φοίνιξ της Κέρκυρας, με αριθμό μητρώου 1, που ιδρύθηκε το 1843.



Εκτός από τη Μεγάλη Στοά, όπου στις εργασίες των υπό την αιγίδα της στοών συμμετέχουν μόνον άνδρες, σήμερα στον ελληνικό χώρο λειτουργούν και άλλες μικρότερες τεκτονικές οργανώσεις, όπως του Μικτού Τύπου (που συμμετέχουν άνδρες και γυναίκες) αλλά και του Γαλλικού Τύπου, που δεν έχει ως θεμελιώδη αρχή την αναγνώριση της ύπαρξης του Θεού.

Στα νεότερα χρόνια ο Τεκτονισμός στην Ελλάδα γνώρισε μεγάλη άνθιση. Πολλές διακεκριμένες προσωπικότητες από το χώρο του πνεύματος, της πολιτικής και της οικονομίας πέρασαν από τις τάξεις του, αλλά και πολλά "μαύρα πρόβατα", όπως ορισμένοι από τους πρωταίτιους της απριλιανής χούντας του '67, αμαύρωσαν τη φήμη του. Ακόμη πολλές ήταν οι φορές που η Εκκλησία επιτέθηκε ενατίον του Τεκτονισμού, όπως φυσικά και σε άλλες χώρες, θέτοντας ζήτημα, ότι δηλαδή ο Τεκτονισμός είναι θρησκεία, ότι οι αρχές του αντιτίθενται στη διδασκαλία της Ορθοδοξίας και ότι είναι ασυμβίβαστο να είναι κανείς Χριστιανός Ορθόδοξος και Τέκτονας.

Σχετικά με ζήτημα αυτό, η Ιερά Σύνοδος της Ελλάδος, θέλοντας να έχει μια υπεύθυνη επιστημονική άποψη, απευθύνθηκε το 1933 στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η επιτροπή επτά καθηγητών που ανέλαβε την εξέταση του ζητήματος, ύστερα από επανειλλημένες συνεδριάσεις κατέληξε στο εξής πόρισμα, που υπέργραφαν οι έξι από τους επτά καθηγητές και το οποίο διαβιβάστηκε στην Ιερά Σύνοδο : "α) Ο Μασωνισμός δν είναι θρησκευτική οργάνωσις, ουδέ σωματείο επιδιώκον θρησκευτικούς σκοπούς. β) Ο Μασωνισμός δεν έχει αντιθρησκευτικόν ούτε αντιχριστιανικόν χαρακτήρα. γ)Οι ηθικαί αρχαί του Μασωνισμού δεν δύναται να θεωρηθώσιν αντιστρατευόμεναι προς τας του Χριστιανισμού. δ)Χαρακτηριστικόν στοιχείον της μασωνικής ηθικής είναι ο πόλεμος κατά του υλισμού. ε)Η ελευθερία ερεύνης, την οποία ζητεί ο Μασωνισμός, έχει και αυτή τα όρια της εφ' όσον δεν ανέχεται αθεΐαν και επιβάλει την τήρησιν του ηθικού νόμου. στ)Ουδείς λόγος υπάρχει ίνα η Εκκλησία αναλάβη αγώνα κατά του Μασωνισμού, ο οποίος αντενδείκνυται και δη εις εποχήν κατά την οποίαν αγώνες υψίστης σπουδαιότητας εναντίον δεδηλωμένων εχθρών του κοινωνικού και θρησκευτικού καθεστώτος δέον να προκαλέσωσιν αμέριστον την προσοχή της Εκκλησίας".



Η Ιερά Σύνοδος όμως αντιπαρήλθε την εισήγηση αυτήν και ασπάστηκε τις απόψεις του καθηγητή Π. Μπρατσιώτη που μειοψήφησε, και προχώρησε σε επίσημη ανακοίνωση που υπέγραψαν 67 αρχιερείς, αντίθετης κατεύθυνσης απ' όσα κατέθεσε η επιτροπή των καθηγητών της Θεολογικής Σχολής. Στο επίσημο αυτό έγγραφο της, η Εκκλησία αποφαινόταν ότι "η Μασωνία αποτελεί αναβίωσιν και συνέχειαν της αρχαίας ειδωλολατρείας εκ της οποίας έχει την καταγωγίν, ότι η Μασωνία έχει υιοθετήσει την φυσικήν ηθικήν και ότι είναι σύστημα φυσιολατρείας ασυμβίβαστον προς τον Χριστιανισμόν και ξένο της χριστιανικής θρησκείας". 

Από τότε μέχρι σήμερα, η εκκλησία της Ελλάδος κρατάει σαφώς μια εχθρική στάση απέναντι στον ελληνικό Τεκτονισμό, χωρίς όμως ιδιαίτερες εξάρσεις, κυρίως τα τελευταία χρόνια.

Το 13ο μέρος ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ - Τεκτονισμός, εδώ: http://fysikidrasi.blogspot.gr/2013/11/13.html

Το 11ο μέρος ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ - Ροδόσταυροι, η μακραίωνη πορεία προς την Υδροχοϊκή συνείδηση, εδώ: http://fysikidrasi.blogspot.gr/2013/10/11_31.html

Το 6ο μέρος ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ - Καθαροί, οι "αιρετικοί" της γνώσης και της αγνότητας, εδώ: http://fysikidrasi.blogspot.gr/2013/10/6.html

Το 2ο μέρος ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ -Ναΐτες Ιππότες, η πρώτη μυστική αδελφότητα, εδώ: http://fysikidrasi.blogspot.gr/2013/10/2_24.html

Το 1ο μέρος ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ - Τι είναι - Πότε ξεκινάν ιστορικά - Πως λειτουργούν, εδώ: http://fysikidrasi.blogspot.gr/2013/10/1_24.html


Πηγή : Μυστικές Εταιρίες, εκδόσεις Αρχέτυπο, σελ. 80-85